Diagnostyka obrazowa (USG)

Badanie obrazowe w formie zdjęcia USG tarczycy stanowi najważniejszy i jeden z najskuteczniejszych sposobów diagnozowania chorób tarczycy.

Do głównych zalet tego badania należą:

• – duża dostępność
• – bezbolesny przebieg
• – bezpieczeństwo pacjenta
• – częsta powtarzalność w krótkich odstępach czasu

Czym jest tarczyca?

Tarczyca jest niewielkim narządem o charakterystycznym kształcie motyla – w budowie wyróżnia się dwa płaty połączone ze sobą cieśnią. Tarczyca jest zlokalizowana w dolnej części szyi, a jej powierzchowne położenie umożliwia specjalistom dokładne zbadanie za pomocą aparatury do USG.

Jak działa tarczyca i dlaczego jest tak ważna dla organizmu?

Głównym zadaniem tarczycy jest wytwarzanie hormonów tarczycowych, które odpowiadają za właściwe funkcjonowanie szeregu narządów wewnętrznych. Trójjodotyronina (T3), tyroksyna (T4) i kalcytonina oddziałują na przemianę materii komórek, co ma nierozerwalny wpływ z dobrą kondycją i prawidłowym działaniem m.in. mózgu, serca, nerek, wątroby czy kości. Optymalna praca tarczycy jest niezbędna dla zachowania zdrowia i przeciwdziałania rozwojowi szeregu niebezpiecznych chorób.

Dlaczego regularne badania tarczycy są tak ważne? Obecnie obserwuje się nieustannie rosnącą liczbę problemów uwarunkowanych zaburzeniem pracy tego narządu. Najczęściej są to przewlekłe zapalenia tarczycy o charakterze autoimmunologicznym.

Na czym polega badanie USG tarczycy?

Badanie tarczycy za pomocą USG stanowi jedną z najchętniej wykorzystywanych form diagnostyki. Metoda ta bazuje na użyciu bezpiecznych fal ultradźwiękowych, które są emitowane przez głowicę ultrasonografu. Generowane fale są w różnym stopniu pochłaniane i odbijane przez tkanki ludzkiego organizmu. Następnie zostają zebrane przez wspomnianą głowicę i ulegają przetworzeniu na czarno-biały obraz, który jest widoczny na ekranie aparatu USG.

Diagnostyka za pomocą badania USG w centrum medycznym FizjBodyMed umożliwia uzyskanie takich informacji jak:

• – rozmiar tarczycy – wykonane pomiary pozwalają wyliczyć objętość gruczołu tarczowego (górne normy objętości tarczycy to 18-20 ml dla kobiet i 25 ml dla mężczyzn)
• – echogeniczność czyli struktura miąższu tarczycy – określenie jednorodności i prawidłowości (obniżona echogeniczność i niejednorodny miąższ mogą wskazywać m.in. na chorobę Hashimoto czyli przewlekłe zapalenie tarczycy o charakterze autoimmunologicznych)
• – obecność zmian ogniskowych tarczycy (zwanych potocznie guzkami) oraz dokładną ocenę elementów ich budowy i unaczynienia – analiza pod kątem występowania łagodnych lub złośliwych zmian

Niezwykle istotną informacją jest fakt, że badanie diagnostyczne przy pomocy USG nie pozwala jednoznacznie ocenić charakteru występujących zmian. Ultrasonografia umożliwia jedynie ocenę, czy zaobserwowana anomalia przejawia cechy prowadzące do wzrostu ryzyka rozwoju raka lub choroby nowotworowej. W diagnostyce zmian ogniskowych tarczycy należy przeprowadzić dokładną analizę – histopatologiczną (pod mikroskopem) – która dotyczy komórek pobranych z guzka. Badanie to określa się mianem biopsji cienkoigłowej tarczycy.

USG tarczycy to także dobry sposób na monitorowanie wykrytych zmian ogniskowych. Jeżeli guzki przejawiają tendencję do szybkiego wzrostu w krótkim czasie, to wówczas istnieje duże ryzyko nowotworu złośliwego.

Oprócz powyższych warto wspomnieć, że badanie USG tarczycy pozwala na ocenę kondycji węzłów chłonnych pod kątem budowy i unaczynienia. U osób zdrowych, po przebytych infekcjach lub zmianach zapalnych gardła i jamy ustnej, często następuje uwidocznienie odczynowych węzłów chłonnych. Nieprawidłowości w budowie i unaczynieniu węzłów chłonnych są sygnałem, który może wskazywać na ryzyko występowania przerzutów nowotworowych. Wówczas należy rozpocząć dalszą i bardziej precyzyjną diagnostykę.

Jakie są wskazania do badania USG tarczycy?

• – Podejrzenie ostrych i przewlekłych chorób tarczycy
• – Występowanie objawów sugerujących na niedobór (niedoczynność) lub nadmiar (nadczynność) hormonów tarczycowych
• – Stwierdzenie nieprawidłowego stężenia hormonów tarczycy po przeprowadzonym badaniu laboratoryjnym
• – Obecność guzka lub powiększenie obwodu szyi u pacjenta
• – Pojawienie się trudności związanych z przełykaniem, dusznością lub długotrwałą chrypką
• – Kontrolne badanie u osób, których członkowie rodziny obecnie lub w przeszłości mieli problemy ze schorzeniami tarczycy – zwłaszcza gdy występował rak

Jak wygląda USG tarczycy?

Cała procedura badania USG tarczycy w FizjoBodyMed trwa zaledwie kilkanaście minut i jest całkowicie bezbolesna. Poczucie dyskomfortu może być jednak odczuwane po lekkim docisku głowicy do ciała oraz z powodu nałożenia żelu chłodzącego. Ultrasonografia przy użyciu nowoczesnej aparatury diagnostycznej jest bardzo bezpieczna. Dzięki temu badanie może być często wykonywane oraz u osób z grupy podwyższonego ryzyka – dzieci, kobiet w ciąży i seniorów.

W niektórych przypadkach niezbędne jest delikatne odchylenie głowy do tyłu, co pozwala na lepsze uwidocznienie tarczycy. Taka pozycja u osób ze zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa szyjnego może być przyczyną przejściowych zawrotów głowy. Zmiany te jednak ustępują po upływie około kilkudziesięciu sekund.

Jak przygotować się do badania USG tarczycy? Kilka istotnych wskazówek

• – USG tarczycy nie wymaga od pacjentów przychodzenia na czczo!
• – Na czas badania należy ściągnąć biżuterię tj. łańcuszki, naszyjniki i wisiorki
• – Ubranie powinno umożliwiać lekarzowi swobodny dostęp do szyi i dekoltu – warto zrezygnować z koszul, koszulek polo, golfów i innych strojów zakrywających kręgosłup szyjny

Ponadto pacjenci powinni ze sobą zabrać wyniki innych badań obrazowych tarczycy np. poprzednie zdjęcie USG lub scyntygrafię kości. Oprócz tego warto zabrać wyniki diagnostyki laboratoryjnej pod kątem tarczycy. Dzięki temu specjalista będzie mieć dodatkową pomoc w interpretacji uzyskanego obrazu ultrasonograficznego.

Biopsja cienkoigłowa tarczycy w FizjoBodyMed Kraków

Jeżeli przeprowadzone badanie USG tarczycy wykazało obecność zmian ogniskowych w postaci guzków, to niezbędne jest wykonanie dodatkowej diagnostyki. Procedurę określa się mianem biopsji cienkoigłowej, która umożliwia określenie charakteru występujących zmian i zaplanowanie dalszej strategii leczenia.

Czym jest biopsja cienkoigłowa tarczycy?

BAC czyli biopsja aspiracyjna cienkoigłowa tarczycy to bardzo precyzyjna procedura diagnostyczna, która pozwala lekarzowi na dokładniejszą ocenę stanu narządu. Pacjent jest kwalifikowany do biopsji na podstawie wcześniejszego zdjęcia ultrasonograficznego tarczycy oraz obecnych zmian ogniskowych. Biopsja jest wykonywana przede wszystkim w przypadku zaobserwowanych guzków. Niekiedy BAC jest koniecznie przy wystepowaniu podejrzanych nieprawidłowości w węzłach chłonnych.

Jak wygląda biopsja tarczycy?

Do badania wykorzystywana jest cienka igła (0,4-0,6 mm), która zostaje wkłuta przez lekarza w badane miejsce. Biopsja odbywa się pod kontrolą USG, co pozwala specjaliście na bezpieczne pobranie materiału z występującego guzka czy zmienionego węzła chłonnego. Następnie materiał jest dokładnie analizowany przez patomorfologa pod mikroskopem. BAC można wykonać w poradni lub centrum medycznym – nie ma konieczności wizyty w szpitalu.

Lekarz przed wykonaniem biopsji musi otrzymać pisemną zgodę od pacjenta przystępującego do badania. Biopsja cienkoigłowa tarczycy trwa od 5 do 15 minut, a sam zabieg jest w niewielkim stopniu bolesny. Poczucie dyskomfortu występuje wyłącznie w momencie wkłuwania igły. Cały proces jest realizowany bez konieczności użycia znieczulenia. Podczas biopsji pacjent znajduje się w pozycji leżenia tyłem (na plecach) z maksymalnie odchyloną do tyłu głową. Po pobraniu materiału badany powinien przez moment ucisnąć gazikiem miejsce zabiegowe.

Wyniki badania po biopsji cienkoigłowej tarczycy są dostępne po mniej więcej 2 tygodniach. Czas ten może ulec wydłużeniu w wyjątkowych okolicznościach np. konieczności przeprowadzenia dokładniejszej analizy pobranego materiału. Zwykle 5-10% wykrytych wcześniej zmian ogniskowych (guzków) ma złośliwy charakter. W większości przypadków guzek nie wymaga chirurgicznego usunięcia. Najczęstszą procedurą jest regularne monitorowanie zmian i powtarzanie badań diagnostycznych.

Warto jednak wiedzieć, że część biopsji jest określana mianem niediagnostycznej. Jest to spowodowane m.in. płynowym charakterem guzka bądź niedostateczną liczbą komórek do przeprowadzenia wnikliwej oceny patomorfologicznej. Dzieje się tak nawet w przypadku prawidłowo przeprowadzonego badania BAC i odpowiednio utrwalonego materiału. Sytuacja ta dotyczy około 10% wszystkich zrealizowanych biopsji – wówczas zaleca się powtórzenie procedury diagnostycznej od 3 do 12 miesięcy od poprzedniego badania.

Jak przygotować się do biopsji tarczycy?

Biopsja tarczycy jest zabiegiem, który może zostać wykonany w poradni lub centrum medycznym – nie ma obowiązku, aby zabieg był realizowany w szpitalu. Przed przystąpieniem do badania warto wiedzieć kilka istotnych kwestii:

• – badany nie musi być na czczo
• – niezbędne jest ściągnięcie biżuterii i innych ozdób na szyi
• – podczas wkłuwania w szyję trzeba powstrzymać się od przełykania śliny
• – w przypadku występowania kaszlu – należy poczekać z badaniem do jego ustąpienia
• – w trakcie badania pacjent może spokojnie oddychać i nie musi wstrzymywać oddechu na czas nakłuwania zmian
• – istotne jest poinformowanie lekarza o stosowanych lekach – zwłaszcza preparatach przeciwzakrzepowych, które należy odstawić na 24h przed wykonaniem biopsji

Czy po biopsji tarczycy mogą wystąpić powikłania?

Ryzyko występowania powikłań po wykonaniu biopsji tarczycy jest stosunkowo niewielkie, a objawy niepożądane po badaniu są rzadko stwierdzane. Gdy się pojawiają, to mają charakter bardzo łagodny i przemijający. Najczęstszymi powikłaniami po wykonaniu biopsji cienkoigłowej są krótkotrwały ból szyi oraz siniak w miejscu wkłucia. Jeżeli ból doskwiera przed dłuższy czas, to warto sięgnąć po preparaty z paracetamolem – leki zawierające ibuprofen lub ketoprofen są niewskazane, gdyż oddziałują na krzepnięcie krwi. Do innych powikłań pozabiegowych należą:

• – obrzęk szyi
• – wzmożone krwawienie
• – chrypka będąca wynikiem podrażnienia nerwu krtaniowego wstecznego

Należy wiedzieć, że wykonanie biopsji cienkoigłowej tarczycy nie zagraża rozsiewem nowotworu w tworze igły oraz nie powoduje zezłośliwienia nakłuwanego guzka. Badanie BAC to istotny element diagnostyki podejrzanych zmian ogniskowych tarczycy, który umożliwia określenie ich charakteru (łagodny lub złośliwy) i zakwalifikowanie pacjenta do chirurgicznego usunięcia tarczycy.

Jakie są przeciwwskazania do biopsji tarczycy?

Na wstępie warto podkreślić, że wbrew powszechnemu przekonaniu ciąża nie jest przeciwskazaniem do biopsji tarczycy! Badanie nie niesie ryzyka zagrożenia dla matki i dziecka, co umożliwia jego bezpieczne wykonanie u kobiet ciężarnych.

Głównymi przeciwwskazaniami do biopsji cienkoigłowej tarczycy są:

• – nasilone i uciążliwe napady kaszlu
• – ropne zmiany skórne w obrębie szyi
• – ciężka skaza krwotoczna u osoby badanej
• – stosowanie leków przeciwzakrzepowych – biopsja może być wykonana po zachowaniu odpowiedniej przerwy między zażyciem leku a badaniem tzw. przeciwwskazanie względne